Richtlijn Injectables

Samenvatting van de “Richtlijn Injectables voor Tandartsen en Tandartsspecialisten”, die is gepubliceerd voor review op 12 november 2014, en is aangeboden aan de leden van de NVDFE en (door het bestuur van de ANT) aan de leden van de Associatie van Nederlandse Tandartsen. Klik op de afbeelding voor de volledige PDF.

1. ONTWIKKELING VAN DE RICHTLIJN

De Richtlijn is geschreven door een groep experts, bestaande uit een bedrijfskundig consultant, een aantal in esthetiek gespecialiseerde tandartsen en tandartsspecialisten, een cosmetisch arts en een jurist.

Wetenschap. Bij de ontwikkeling van de Richtlijn is gebruik gemaakt van een groot aantal wetenschappelijke studies en literatuur. Zie hoofdstuk 8 (Bronnen).

Structuur en schrijfstijl. De Richtlijn is geschreven volgens de “delta methode”. De voordelen van de delta methode zijn: logische structuur, minimale redundantie en scanbaarheid van de alinea’s met de ogen zodat de teksten goed leesbaar zijn op een beeldscherm.

2. BEGRIPPEN RICHTLIJN INJECTABLES

Definitie “richtlijn”: een binnen de beroepsgroep overeengekomen gedragslijn voor gepaste zorg, die zoveel mogelijk is gebaseerd op de wetenschappelijke inzichten uit systematisch en actueel klinisch wetenschappelijk onderzoek naar effectiviteit en doelmatigheid van de beschikbare alternatieven, rekening houdend met de situatie van de cliënt.

Richtlijn, aanbevelingen en protocollen. Een “richtlijn” geeft aan wat er gedaan kan worden; een “aanbeveling” geeft aan hoe iets bij voorkeur gedaan kan worden; een “protocol” is een verzameling afspraken, regels en eisen hoe iets gedaan moet worden.

Botox en fillers. Injectables zijn injectievloeistoffen die met een fijn naaldje onder de huid of in de spier worden ingebracht. “Injectables” is de verzamelnaam voor botulinetoxine (“botox”) en fillers. Botox verzacht dynamische rimpels en plooien; fillers (van hyaluronzuur) worden gebruikt om statische rimpels en plooien op te vullen.

Tandheelkundig en esthetisch. In de Richtlijn is sprake van tandheelkundige therapeutische toepassingen (zoals bijvoorbeeld bij bruxisme en gummy smile) en esthetische toepassingen van injectables in het hoofd/hals gebied (zoals bijvoorbeeld nasolabiale plooien en fronsrimpels).

“Complicaties”, “incidenten” en “calamiteiten” zijn verschillende soorten problemen die tijdens een injectables behandeling kunnen ontstaan en die elk een eigen aanpak vereisen qua preventie, behandeling en melding.

3. ACHTERGROND, DOELSTELLING EN AFBAKENING

In Nederland zijn esthetische behandelingen met injectables sterk in opkomst en vindt de uitvoering hiervan plaats door basisartsen, huisartsen, medisch specialisten, tandartsen en tandartsspecialisten, die een aanvullende opleiding hebben gevolgd.

Duidelijkheid verschaffen. De “Richtlijn Injectables voor Tandartsen en Tandartsspecialisten” is door de Nederlandse Vereniging voor Dento Faciale Esthetiek (NVDFE) ontwikkeld, om duidelijkheid te verschaffen over eisen voor deskundigheid en bevoegdheid van tandartsen en tandartsspecialisten, met betrekking tot injectables voor esthetische en functionele doeleinden.

Misstanden voorkomen. Een impliciete doelstelling van de Richtlijn is om het toepassen van injectables door niet gekwalificeerde behandelaars te voorkomen.

De wetgeving is nog onduidelijk over esthetische handelingen. Dit leidt ertoe dat er nog een discussie gaande is over wie wel en wie niet deskundig en bevoegd zou zijn om deze behandelingen veilig te kunnen voeren.

Nieuwe wet BIG. De Minister van VWS heeft aangekondigd (21 oktober 2013) dat de wet BIG wordt aangepast, zodat de cosmetische sector beter gecontroleerd kan worden.

Injectables in de Verenigde Staten. Behandelingen met injectables voor esthetische en functionele doeleinden behoren in verscheidene landen al enige tijd tot de uitgevoerde procedures van tandartsen en tandartsspecialisten. Voorbeelden zijn de staat Californië en een aantal andere staten van de Verenigde Staten.

Opleiding en praktijk tandheelkunde is goede basis voor injectables:

  • Focus basisopleiding tandartsen op hoofd-hals anatomie
  • Erkende aanvullende opleiding injectables sinds 2010
  • Focus tandartspraktijk op faciale esthetiek
  • Tandarts is expert in injecties (3000x per jaar)
  • Strenge hygiënische eisen voor de tandartspraktijk
  • Bruxisme behandeling met botulinetoxine reeds standaard.

Regelmatige review. De Richtlijn Injectables wordt regelmatig herzien en geactualiseerd. In juli 2016 is hoofdstuk 5 van de Richtlijn sterk uitgebreid met aspecten van de zorg voor de cliënt. Hoofdstuk 5 is nu de basis voor een uitgebreid kwaliteitssysteem van de injectables praktijk.

4. OPLEIDING, DESKUNDIGHEID EN BEVOEGDHEID

Opleiding en praktijk tandheelkunde goede basis voor injectables. De tandarts en tandartsspecialist zijn zeer wel in staat om, na een aanvullende erkende postacademische opleiding, injectables te gebruiken voor esthetische en functionele toepassingen

De basisvaardigheden van de tandarts zijn vastgesteld door de General Assembly of the Association for Dental Education in Europe. De voor het toepassen van injectables relevante competenties zijn geselecteerd en beschreven in paragraaf 4.2 van de Richtlijn.

Aanvullende opleiding. De tandarts en tandartsspecialist hebben een aanvullende postacademische opleiding nodig om bevoegd en bekwaam te zijn in het toepassen van injectables voor esthetische en functionele doeleinden. De eisen aan een dergelijke opleiding en geaccrediteerd opleidingsinstituut zijn geformuleerd door de onderwijscommissie van de NVDFE en beschreven in de Richtlijn.

Theorie en praktijk. De aanvullende injectables opleiding wordt onderverdeeld in een theoretisch-wetenschappelijk gedeelte en een praktijkgedeelte. Het theoretische gedeelte wordt ingevuld door diverse nationale en internationale specialisten op het terrein van de verschillende deelgebieden die in de modules aan bod komen. De praktische invulling wordt gegeven in de geregistreerde en geaccrediteerde opleidingsinstellingen. De modules van de opleiding zijn:

Fillers (hyaluronzuur)

  1. Theorie fillers
  2. Theorie injectietechnieken en indicaties voor fillers
  3. Theorie complicaties en calamiteiten fillers
  4. Praktijkervaring fillers

Botulinetoxine

  1. Theorie botulinetoxine
  2. Theorie injectietechnieken en indicaties voor botulinetoxine
  3. Theorie complicaties en calamiteiten botulinetoxine
  4. Praktijkervaring botulinetoxine

Praktijk management

  1. Intake en dossiervorming
  2. Kwaliteitsborging

 

5. ZORG VOOR DE CLIENT

De Richtlijn geeft aanbevelingen en protocollen voor een verantwoorde en effectieve uitvoering van zorg voor de cliënt bij de behandelingen met injectables, en benoemt hiervoor kwaliteitsnormen en randvoorwaarden om deze kwaliteit te waarborgen.

Belangrijke aspecten van de zorg voor de cliënt zijn:

  1. Bestuurlijke verantwoordelijkheid: organisatiestructuur, zorgbeleidsplan en kwaliteitsbeleid, functioneringsgesprekken.
  2. Incidentenmanagement en klachtenregeling, inclusief calamiteitenbeleid en recall procedure.
  3. Kwaliteitsbeleid voor professionaliteit: interne complicatieregistratie en -bespreking, visitatie door externe collega’s, inventarisatie cliëntenervaringen en continue verbetering
  4. Intake en dossiervoering:
    • Inventariseren wensen en verwachtingen van de cliënt
    • Onderkennen medische beperkingen van de cliënt
    • Mogelijke behandelingen bespreken
    • Behandelplan en kostenbegroting verstrekken
    • Formele toestemming (“Informed consent”) vastleggen
    • Dossier aanleggen
    • Cliënten paspoort afgeven
  5. Zorgproces: bedenktijd na voorlichting cliënten, continuïteit van zorg en gestandaardiseerde behandelprotocollen.
  6. Cliëntveiligheid en infectiepreventie
  7. Medicatie veiligheid
  8. Medische hulpmiddelen en apparatuur

6. BOTULINE TOXINE (“BOTOX”)

Hoofdstuk 6 van de Richtlijn geeft een beknopt overzicht van de aard en de werking van botulinetoxine. Ook worden de contra-indicaties beschreven.

Bijlage met behandelingen. In de uitgebreide bijlage van de Richtlijn worden in totaal 15 indicaties en behandelingen met hyaluronzuur en botulinetoxine beschreven, inclusief behandellocaties, doseringen en mogelijke complicaties.

7. HYALURONZUUR FILLERS

Hoofdstuk 7 van de Richtlijn geeft een beknopt overzicht van de aard en de werking van botulinetoxine. Ook worden de contra-indicaties beschreven.

8. BRONNEN

Het bronnen overzicht van de Richtlijn bestaat uit:

  • Geraadpleegde medisch deskundigen
  • Literatuur en correspondentie
  • Wetenschappelijk onderzoek
  • Relevante richtlijnen en standaarddocumenten
  • Wetgevend kader

BIJLAGEN

Bijlage 1 bestaat uit voorzorgsmaatregelen en behandelprincipes voor injectables.

Bijlage 2 beschrijft voor botulinetoxine de relevante anatomie, behandelprocedures en mogelijke complicaties

Bijlage 3 beschrijft voor botulinetoxine de indicaties en aanbevolen technieken van:

  1. Bruxisme en masseter hypertrofie
  2. Voorhoofdrimpels
  3. Fronsrimpels
  4. Wenkbrauwlift
  5. Kraaienpootjes of periorbitale rimpels
  6. Gummy smile
  7. Afhangende mondhoeken
  8. Kin, mentalis habbit

Bijlage 4 beschrijft voor hyaluronzuur fillers de relevante anatomie, behandelprocedures en mogelijke complicaties

Bijlage 5 beschrijft voor hyaluronzuur fillers de indicaties en aanbevolen technieken van:

  1. Neuslippen plooi (nasolabiale plooien)
  2. Marionet lijnen (melolabiale plooien)
  3. Jukbeen en wangen
  4. Wallen, donkere kringen onder de ogen en traangootje
  5. Lippen
  6. Bovenlip lijntjes
  7. Oorlel correctie

Bijlage 6 bevat de volgende voorbeelden van cliëntenformulieren:

  • Informatieverstrekking aan de cliënt over de behandeling
  • Informed Consent
  • Anamnese
  • Informatieverstrekking aan de cliënt na de behandeling

U kunt de Richtlijn Injectables downloaden door hier te klikken.
Er is ook oppositie tegen de Richtlijn Injectables. De Nederlandse Vereniging voor Cosmetische Geneeskunde, NVCG voert al jaren campagne tegen het recht van opgeleide tandartsen om injectables toe te passen voor esthetische doeleinden.

Klik hier voor de opmerkelijke brief van dr. Catharina Meijer, voorzitter van de NVCG, die bij Minister Schippers van VWS haar zorg uit over de kwaliteit van “oprukkende” tandartsen, die de Richtlijn Injectables hebben geschreven.

Het bestuur van de NVDFE komt met een antwoord op de brief van mevrouw Meijer, maar dat heeft wat tijd nodig omdat we zorgvuldig en professioneel willen reageren.

Word lid van de NVDFE door hier te klikken