Bruxisme en masseter hypertrofie

De behandeling van bruxisme en masseter hypertrofie is een van de 15 aanbevelingen in de bijlage van de “Richtlijn Injectables voor Tandartsen en Tandartsspecialisten“. Hier volgt de volledige tekst van deze aanbeveling in bijlage B.3.a.

Indicatie. Bruxisme is de verzamelnaam van kaakklemmen en tandenknarsen:

• Kaakklemmen is het krachtig op elkaar klemmen van tanden en kiezen, dat kan leiden tot masseter hypertrofie (verdikte masseter en een vierkante kaaklijn). Bij mannen hoeft een vierkante kaaklijn geen probleem te zijn, maar bij vrouwen is het meestal ongewenst.
• Tandenknarsen kan leiden tot sterke slijtage van tanden en kiezen, ongewenst bij mannen en vrouwen.

Masseter hypertrofie betreft een uni- of bilaterale verdikking van de musculus masseter al dan niet met aanwezigheid van bruxisme.

Gevestigde behandeling. Toepassen van botuline toxine bij bruxisme is een reeds gevestigde behandeling door tandartsen, omdat tandenknarsen leidt tot een symptoom (slijtage van tanden en kiezen), dat het “normale” werkterrein is van tandartsen en tandartsspecialisten.

Anatomie. De masseter en de temporalis  kunnen worden betrokken bij de behandeling met botuline toxine, waarbij  het grootste accent ligt op de behandeling van de m. masseter.

Injectietechniek. Intramusculaire injectie. De m. masseter en m. temporalis worden transcutaan geïnjecteerd. In het geval van masseter hypertrofie wordt alleen de m. masseter behandeld. In geval van bruxisme wordt aangeraden te starten met de m.masseter. Zo nodig kan in een latere fase ook de m.temporalis mee worden behandeld.

Injectiepatroon (suggestie locaties en Azzalure-eenheden):

Afbeeldingen (zonder dosering) overgenomen van Kontis TC, Cosmetic Injection Techniques.

Dosering. De dosering is met name afhankelijk van de dikte van de spier.  Begin altijd met een relatief lage dosis, die zo nodig opgebouwd kan worden. Voor de m.masseter beginnen met 30-50 E per zijde. Voor de musculus temporalis beginnen met 30-50 E per zijde.  Verdeel de dosis over 3 tot 5 injectieplaatsen.

Voorzorgsmaatregelen. De injecties in de masseter moeten voldoende laag en posterior geplaatst worden in het midden van de masseter, om te voorkomen dat diffusie van botuline toxine plaatsvindt naar de zygomaticus major of de risorius.

Specifieke complicaties. De masseter wordt vrij snel verzwakt zodat tandenknarsen vermindert. Maar het kan 4 tot 6 weken duren voordat het volledige atrofie effect is waar te nemen. Na 6 weken kan zo nodig een extra behandeling plaatsvinden.

Een bijwerking die af en toe genoemd wordt, maar die inherent is aan de behandeling, betreft het feit dat het kauwen wat moeizamer kan gaan. Echter indien alleen de masseter wordt behandeld met een lichte overdosis botuline toxine, zal de temporalis voldoende kauwvermogen overhouden.

Temporalis. Bij de behandeling van de temporalis (geen onderdeel van deze aanbeveling) moet rekening gehouden worden met een volume afname van deze spier. Atrofie van de temporalis leidt tot een ouder uiterlijk.

Studies. Choe SW 2005, Wu WT 2010, Yu CC 2007